Ogródek działkowy to dla właściciela nie tylko przyjemność wypoczynku na świeżym powietrzu, ale także wiele obowiązków i ograniczeń, jakie niosą przepisy prawa.
Za co może zostać ukarany działkowiec.
Najważniejsze akty prawne, do których powinniśmy sięgać, aby odpowiedzieć na zadane w tytule niniejszego artykułu pytanie, to:
- Ustawa z dnia 13 grudnia 2013 r. o rodzinnych ogrodach działkowych („Ustawa o ROD”)
- Regulamin Rodzinnego Ogrodu Działkowego uchwalony przez Krajową Radę Polskiego Związku Działkowców w dniu 1 października 2015 roku z późniejszymi zmianami („Regulamin”).
Dodatkowo warto omówić kilka przepisów innych ustaw, jak Kodeks wykroczeń, Ustawa o gospodarowaniu odpadami i Ustawa o ochronie przyrody.
Kluczowym dla ustalenia praw i obowiązków działkowca jest odniesienie się do zakresu przeznaczenia działki. Zgodnie z Regulaminem działkę można wykorzystywać do upraw ogrodniczych, wypoczynku i rekreacji. Działki nie mogą być wykorzystywane do zamieszkiwania.
Regulamin nakłada na każdego działkowca określone w nim obowiązki. Zgodnie z §67 Regulaminu, każdy działkowiec obowiązany jest:
1. dbać o estetyczny wygląd działki i ROD,
2. nie zakłócać spokoju sąsiadom, zwłaszcza poprzez korzystanie z urządzeń ponad przeciętną miarę,
3. utrzymywać w czystości i estetycznym stanie drogi, aleje oraz rowy melioracyjne.
W kolejnym § 68 Regulamin nakłada na działkowców określone zakazy porządkowe.
Zgodnie ze wskazanym przepisem działkowcom i innym osobom przebywającym na terenie ROD zabrania się:
1. zanieczyszczania działek, alejek, dróg, rowów melioracyjnych, terenów przylegających do działki oraz otoczenia ogrodu wszelkimi odpadami, w tym pochodzącymi z działki, np. gałęzie, chwasty,
2. wrzucania do ogrodowych pojemników na śmieci części roślin oraz nie pochodzących z działki odpadów komunalnych,
3. gromadzenia i przechowywania na działce przedmiotów niepotrzebnych do uprawy (korzystania z działki), a obniżających jej estetyczny wygląd, a także wszelkich odpadów, w tym nie pochodzących z działki,
4. stawiania szop, komórek, toalet wolnostojących itp.,
5. spalania na terenie ROD wszelkich odpadów i resztek roślinnych,
6. wjazdu na teren ROD osobowymi pojazdami mechanicznymi bez zgody walnego zebrania ROD,
7. parkowania na terenie ROD, poza wyznaczonymi do tego celu miejscami postojowymi, wszelkich pojazdów mechanicznych bez zgody walnego zebrania ROD,
8. mycia i naprawiania na terenie ROD - także na miejscach postojowych - wszelkich pojazdów mechanicznych,
9. polowania, detonowania petard i innych ładunków wybuchowych oraz strzelania z wszelkiej broni, w tym także z pneumatycznej, na terenie ROD,
10. wprowadzania i trzymania na terenie ROD psów bez smyczy i kagańca oraz stałego utrzymywania kotów i psów na działce,
11. naruszania, zmieniania infrastruktury ogrodowej, a w szczególności budowania bram i furtek w ogrodzeniu zewnętrznym,
12. sadzenia, a także usuwania drzew i krzewów oraz innych roślin na terenach ogólnych ROD,
13. prowadzenia na działce uprawy jednorodnej o charakterze produkcyjnym.
Organem, który nadzoruje prawidłowość korzystania z działek, jest zarząd ROD. Co prawda zarząd ten nie ma kompetencji do nakładania mandatów czy grzywien na właścicieli, natomiast może udzielać działkowcom upomnień.
Zarząd ROD może wypowiedzieć umowę dzierżawy, jeżeli działkowiec pomimo pisemnego upomnienia nadal korzysta z działki lub altany w sposób sprzeczny z przepisami ustawy o ROD lub Regulaminem, niszczy infrastrukturę ogrodową albo wykracza w sposób rażący lub uporczywy przeciwko porządkowi ogrodowemu, czyniąc uciążliwym korzystanie z innych działek lub wybudował, nadbudował lub rozbudował na terenie działki altanę lub inny obiekt z naruszeniem przepisów prawa stwierdzonym przez właściwy organ administracji publicznej.
Zarząd może wypowiedzieć umowę także w przypadkach, jeśli mimo upomnienia działkowiec jest w zwłoce z zapłatą opłat ogrodowych lub opłat związanych z utrzymaniem działki na rzecz stowarzyszenia ogrodowego za korzystanie z działki co najmniej przez 6 miesięcy pomimo uprzedzenia go na piśmie o zamiarze wypowiedzenia umowy i wyznaczenia dodatkowego, miesięcznego terminu do zapłaty zaległych i bieżących należności lub oddał działkę lub jej część osobie trzeciej do płatnego lub bezpłatnego używania.
Takie samo uprawnienie daje zarządowi Ustawa o ROD.
Działkowcy mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności za popełnienie wykroczeń porządkowych. Najbardziej typowymi wkroczeniami, związanymi z korzystaniem z ROD są:
zakłócanie porządku/spokoju (np. krzykiem, hałasem, alarmem) zagrożone na podstawie art. 51 Kodeksu wykroczeń karzą aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny (mandatem), zgodnie z taryfikatorem od 100 zł do 500 zł;
niezachowanie środków ostrożności przy trzymaniu zwierzęcia, na podstawie art. 77 §1 Kodeksu wykroczeń podlega karze ograniczenia wolności, grzywny do 1000 złotych albo karze nagany;
niezachowanie obowiązku utrzymywania czystości i porządku na nieruchomości lub niestosowanie się do wskazań i nakazów wydanych przez właściwe organy w celu zabezpieczenia należytego stanu sanitarnego, na podstawie art. 117 §1 Kodeksu wykroczeń podlega karze grzywny do 1500 złotych albo karze nagany;
spalanie odpadów, które na podstawie art. 191 ustawy o odpadach zagrożone jest karą aresztu lub grzywny.
Kara aresztu trwa najkrócej 5, najdłużej 30 dni.
Grzywnę wymierza się w wysokości od 20 do 5000 złotych.
Kara ograniczenia wolności trwa 1 miesiąc. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności ukarany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu, jest obowiązany do wykonywania nieodpłatnej kontrolowanej pracy na cele społeczne, ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Kary za wykroczenia mogą być nakładane przez policję (mandaty, nagana) lub sądy w przypadku kar ograniczenia wolności, aresztu. Jeśli działkowiec odmówi przyjęcia mandatu sprawa również trafi do Sądu.
Działkowiec może podlegać odpowiedzialności administracyjnej np. za wycięcie drzewa bez uprzedniego zezwolenia wójta, burmistrza lub prezydenta miasta, zgodnie z przepisany Ustawy o ochronie przyrody.
Kara pieniężna nakładana przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta jest w wysokości trzykrotności opłaty za usunięcie drzew lub krzewów.
Zezwolenie takie nie będzie wymagane między innymi dla wycinki:
krzewu albo krzewów rosnących w skupisku, o powierzchni do 25m2;
krzewów na terenach pokrytych roślinnością pełniącą funkcje ozdobne, urządzoną pod względem rozmieszczenia i doboru gatunków posadzonych roślin, z wyłączeniem krzewów w pasie ogrodowym w pasie drogi publicznej, na terenie nieruchomości lub jej części wpisanej do rejestru zabytków oraz na terenach zieleni;
drzew, których obwód pnia na wysokości 5 cm nie przekracza:
- 80 cm - w przypadku topoli, wierzb, klonu jesionolistnego oraz klonu srebrzystego;
- 65 cm - w przypadku kasztanowca zwyczajnego, robinii akacjowej oraz platanu klonolistnego,
- 50 cm - w przypadku pozostałych gatunków drzew;
drzew lub krzewów, które rosną na nieruchomościach stanowiących własność osób fizycznych i są usuwane na cele niezwiązane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Reasumując odpowiedzialność działkowców może kształtować się na wielu płaszczyznach wykroczeniowej, administracyjnej oraz bezpośrednio w stosunku do Stowarzyszenia ROD.